Geen enkele rentmeester volgt hetzelfde pad. Elke rentmeester put uit zijn eigen unieke ervaringen, bijzondere inzichten en achtergrond. Neem Hidde van Kersen, rentmeester in opleiding en adjunct-directeur van Landgoed Mariënwaerdt, die zich niet zo lang geleden nog inzette als rentmeester van de zee.
Rentmeesterschap voor de zee, kun je dat eigenlijk wel zo zeggen? Juist wel, zegt Hidde van Kersen. Want voor duurzaamheid lopen weinig vissers warm. “Het is een traditionele en gelovige gemeenschap. Heb je het over rentmeesterschap, zoals in de bijbel, dan kom je ineens wel in gesprek.”
Hidde van Kersen werkte tot voor kort voor het Marine Stewardship Council. MSC is het keurmerk voor duurzaam gevangen vis. Doel: behoud van gezonde visstanden en gezonde oceanen voor onze kinderen en kleinkinderen. Eigenlijk precies zoals een rentmeester een landgoed voor toekomstige generaties behoudt. Daarom vier inzichten.
“Heb je het over rentmeesterschap, zoals in de bijbel, dan kom je ineens wel in gesprek”
Over Hidde van Kersen
Hidde van Kersen studeerde bestuurskunde en environmental policy. Hij volgt de opleiding tot rentmeester. Sinds september werkt hij als adjunct-directeur op Landgoed Mariënwaerdt.
“Ik ben een natuurbeschermer in hart en nieren. Mijn hart ligt toch meer bij het land dan bij de zee, daarom kies ik nu voor het vak van rentmeester. Bovendien is er in het buitengebied een enorme operatie aan de gang terwijl de visserijsector krimpt: hier kan ik echt mijn steentje bijdragen.”
“Weet hoe zwaar identiteit weegt, voor visser én boer”
Les 1: weet hoe zwaar identiteit weegt, voor visser én boer. Van Kersen: “Vissers voelen zich vaak de landbouwers van de zee. In zowel de landbouw- als visserijsector gaat het veel over vrijheid. Beide sectoren ontlenen ook heel sterk hun identiteit aan hun werk.
Een boer is de baas over zijn eigen erf, een visser de koning aan boord. Maar die vrijheid is fictie. Zowel vissers als boeren zijn steeds meer aan regels gebonden. Die regels worden in Brussel gemaakt en kunnen niet langer door de lobby op het eigen ministerie in Den Haag worden verzacht. Dat leidt tot veel frustratie.”
“Weet hoe zwaar identiteit weegt, voor visser én boer”
2. Rentmeesterschap gaat om een afweging van belangen, maar dat is niet altijd aan de rentmeester
“Op land is elk stukje grond keurig verdeeld en afgeschermd. Op zee is dat natuurlijk anders. Binnen Europa zijn er samenwerkingsverbanden om de visserij te managen. Wetenschappelijke inzichten zijn daarvan de basis, maar daarnaast gaat het om het afwegen van belangen.
Decennialang was de zee van niemand. Iedereen dumpte er gewoon zijn afval, dat zag je toch nooit meer terug. Dat verandert wel. Toch heb je een belangenafweging nodig. Vissers vinden dat ze duurzaam werken, natuurbeschermers zien de populatie vis afnemen: hoe gaan we daarmee om?
Wat anders is tussen land en zee is de rol van de rentmeester in die belangenafweging. Op land werk je als rentmeester voor een duidelijk gebied. Daarbij heb je als rentmeester de taak om heel goed de belangen van alle betrokkenen mee te wegen. Op zee is het allemaal veel onduidelijker. MSC is een instrument dat aangeeft wat wel en wat niet duurzaam gebruik is. Maar waar de belangen eigenlijk worden afgewogen? Dat is toch echt de politiek.”
3. Duurzaamheid kun je vermarkten
MSC vermarkt duurzaamheid. Wie voor de avondmaaltijd zijn euro’s aan MSC-vis uitgeeft weet dat hij bijdraagt aan een visserij zonder overbevissing. Een visserij die geen impact heeft op ander zeeleven en duidelijke regels heeft die ook worden nageleefd.
Iets vergelijkbaars gebeurt op Mariënwaerdt, zij het dat het landgoed een iets andere markt bedient: voor mensen die eens wat speciaals willen. In de landgoedwinkel kun je brood, notentaart en sap kopen van het landgoed, allemaal biologisch.
Maar ook bij biologische-supermarktketen Odin ligt de jam en kaas in de schappen. “Bij Mariënwaerdt zien we dat er een groeiende markt is voor producten met kwaliteit en een verhaal”, beaamt Van Kersen.
4. Keurmerken hebben een grens, verhalen overtuigen
Wereldwijd is 20% van de visserij MSC-gecertificeerd: al of pas 20%? “Certificering werkt uitstekend om de markt aan te zwengelen, maar het is vanwege alle audits veel te duur om 100% van de wereldhandel mee te krijgen. Bij alle keurmerken zie je dat terug, van MSC tot Fairtrade: het plafond van een keurmerk is 20 tot 25% van de mondiale markt.” Wat ook niet helpt is dat de gemiddelde voedselketen heel veel stappen heeft die allesbehalve transparant zijn.
Mensen vertrouwen een keurmerk maar tot op zekere hoogte, legt Van Kersen uit. “Steeds meer mensen willen ook weten: waar heeft mijn tonijn gezwommen en wat heeft hij gegeten? Wie is de visser en hoe ziet zijn boot eruit?” Die verhalen kunnen de vermarkting van duurzaamheid nog wat verder vooruit helpen, gelooft Van Kersen, en ook wij kunnen dat nóg beter doen.
“Landgoed Mariënwaerdt heeft uit overtuiging al heel lang geleden gekozen voor biologisch. Zo’n landgoed staat dichtbij, en dat zal mensen sneller vertrouwen geven. Van dit landgoed komen prachtige producten en daar zijn veel mooie verhalen over te vertellen. We werken biologisch, maar hoe schoon is het water hier? En vlees van Lakenvelder-koeien, hoe komt dat zo lekker?”
Verhalen zorgen voor meer betrokkenheid
Kortom: duurzaamheid kun je vermarkten en verhalen overtuigen daarbij. Natuurlijk heeft niet elk landgoed de intentie om die vermakting op te hangen aan de verkoop van jams en Lakenvelder-vlees. Verhalen kunnen ook tegemoetkomen aan de groeiende belangstelling voor de ontwikkelingen in het landelijk gebied, aldus Van Kersen: “Corona en de ‘trek’ naar buiten heeft die belangstelling versneld. Tel daarbij op de aandacht voor stikstof en waterkwaliteit en dat vogels kijken opeens weer ‘in’ is.
Ik denk dat er bij het bezoekende publiek veel behoefte bestaat om te leren en begrijpen wat er gaande is. Hoe kun je de impact van teveel stikstof zien in het bos waar je loopt? Wat zie je in de omgeving van de gevolgen van droogte? Hebben de pachters in dit natuurgebied ook last van de stikstofregels? Kortom: wat zie je buiten van wat je leest in de krant?
Die interesse kan de betrokkenheid bij en de waardering voor een landgoed vergroten. Daar ontstaan ook weer nieuwe initiatieven uit, neem Heerenboeren. Door buren te binden aan het werk, de oogst en de producten van het landgoed ontstaan allerlei kansen die bijdragen aan een duurzaam voortbestaan van het landgoed.”
Landgoed Mariënwaerdt
